ZUS wypłaci odsetki za wstrzymane renty

Osoby, które stracą świadczenia, powinny zażądać wypłaty odsetek już w odwołaniu do sądu od niekorzystnej decyzji ZUS.

Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 września 2007 r. (sygn. P 11/07), jeśli ZUS błędnie wstrzyma wypłatę świadczenia, wypłaci odsetki od zaległości. Musi go do tego zobowiązać sąd w wyroku. Dlatego tak ważne jest, aby się upomnieć o te pieniądze już na początku postępowania. Zasady, w myśl których za czas procesu przysługują odsetki, mają zastosowanie nie tylko w razie dochodzenia emerytury, renty szkoleniowej, renty rodzinnej, dodatku pielęgnacyjnego, dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej oraz zasiłku pogrzebowego.

Prawo do odsetek z tytułu opóźnienia w przyznawaniu i wypłacaniu świadczeń (może to być nawet kilka tysięcy złotych ponad zaległe świadczenie) reguluje art. 85 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74). Obciążają one ZUS, jeżeli nie wypłaci świadczenia w terminie. W praktyce oznacza to, że w razie odebrania prawa do renty lub odmowy przyznania tego świadczenia na następny okres, odsetki należą się za cały czas procesu przed sądem.

W tym przepisie znajduje się jednak haczyk, który powoduje ogromne kłopoty w orzecznictwie. Zakład nie musi ich wypłacać, jeśli opóźnienie powstanie bez jego winy. Dzieje się tak, gdy w czasie procesu pojawią się nowe dowody w sprawie, które przeważą rozstrzygnięcie na rzecz rencisty. Nowe dowody to np. opinie biegłych sądowych, które nie były i nie mogły być znane urzędnikom ZUS, kiedy wydawali decyzję o wstrzymaniu renty.

W takiej sytuacji znalazła się Maria K., której ZUS zawiesił rentę 5 marca 2002 r. Prawo do tego świadczenia udało się jej wywalczyć po ponad czterech latach procesu i dwukrotnym rozpatrywaniu sprawy przez sąd apelacyjny. Gdy w kolejnym procesie upomniała się o odsetki, sądy tym razem jej odmówiły. Tak samo postąpił Sąd Najwyższy. Stwierdził, że błędy ZUS będące podstawą wypłaty odsetek można podzielić na dwie kategorie: w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa albo w ustaleniach faktycznych.

Błędy w stosowaniu prawa występują wtedy, kiedy ZUS odmawia świadczenia, choć zgodnie ze stanem faktycznym i przepisami powinien je przyznać. Wówczas sąd, który rozpatruje odwołanie rencisty, nie dokonuje żadnych dodatkowych ustaleń w sprawie i na żądanie zainteresowanego powinien przyznać mu odsetki od zaległego świadczenia (liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien wydać prawidłową decyzję).

Sytuacja jest bardziej złożona, wówczas gdy sąd powołuje biegłych i podejmuje decyzję w sprawie prawa do świadczenia na podstawie ich opinii. Jeśli dojdą oni do nowych wniosków co do stanu zdrowia odwołującego, może się to stać podstawą do stwierdzenia, że ZUS nie ponosi odpowiedzialności za decyzję odmowną, nie musi więc wypłacać odsetek od zaległego świadczenia.

W tym wypadku do przyznania świadczenia doszło zaś w wyniku powtórnego rozpatrywania sprawy przez sąd apelacyjny, który dokonał samodzielnej oceny opinii biegłych, które zostały wydane w tej sprawie. SN w wyroku z 21 kwietnia 2009 r. doszedł więc do wniosku, że w tym wypadku skarżąca nie ma prawa do odsetek za spóźnione świadczenie (sygn. I UK 345/08).

| Alina Giżejowska, radca prawny Jeśli okaże się podczas procesu, że biegli zakwestionowali ocenę ZUS co do stanu zdrowia ubezpieczonego, to sąd powinien przyznać odsetki od zaległego świadczenia. Zakład powinien bowiem ponosić odpowiedzialność za niekorzystne dla ubezpieczonych decyzje lekarzy orzeczników i komisji lekarskich. Tak zresztą wynika z wyroku Trybunału z 2007 r. Korzystne najczęściej dla nich, a wydane w innych sprawach wyroki Sądu Najwyższego nie są jednak wiążące ani dla ZUS, ani dla sądów powszechnych. Każdy przypadek jest inny. Może się bowiem okazać, że podczas procesu biegły wykryje nowe schorzenie i na tej podstawie sąd przyzna prawo do renty. Trudno obarczać wtedy ZUS koniecznością zapłaty odsetek. |
| --- |

Mateusz Rzemek