Jakość infrastruktury nie tylko dla kibiców

Jak postrzega pan stan przygotowań Polski do Euro 2012, jeśli chodzi o plany infrastrukturalne związane z organizacją mistrzostw?
Stan polskiej infrastruktury transportowej musi ulec poprawie nie tylko z powodu mających się odbyć w naszym kraju mistrzostw Euro 2012. Ich organizacja to dla nas dodatkowy bodziec, aby w ciągu najbliższych lat poprawić jakość dróg, kolei, lotnisk. Wybudowana infrastruktura będzie służyła przez lata całemu społeczeństwu, nie tylko kibicom. Na polskich drogach widać znaczne ożywienie – budujemy i remontujemy setki kilometrów dróg. Restrukturyzujemy grupę PKP i inwestujemy w kolej. Przystosowujemy porty lotnicze do obsługi zwiększonej liczby podróżnych.
Tylko w I kwartale 2009 roku uruchomiliśmy przetargi na ponad 200 km autostrad i 152 km dróg ekspresowych i obwodnic, a w całym 2009 roku chcemy ogłosić przetargi na ponad 1000 km. Ponadto już teraz budowanych i przebudowywanych jest około 720 km dróg krajowych. Powstaje 225 km autostrad na 12 odcinkach, 250 km dróg ekspresowych na 22 odcinkach oraz 12 obwodnic o długości 90 km. 155 km istniejącej sieci jest w przebudowie. Od momentu objęcia przeze mnie funkcji ministra infrastruktury udało nam się podpisać umowy na budowę 780 km dróg krajowych, w tym na 406 km autostrad. Dzięki podpisanym umowom zostaną zbudowane między innymi autostrady A1 na odcinku Nowe Marzy–Toruń, A1 na odcinku Stryków (Łódź)–Pyrzowice, A2 na odcinku Nowy Tomyśl–Świecko oraz autostradowa obwodnica Wrocławia A8.

A jak wyglądają prace na polskiej kolei?
Dla sprawnej realizacji inwestycji opracowaliśmy tak zwaną specustawę kolejową, która ma uelastycznić procedury związane z inwestycjami na liniach kolejowych. Zmieniamy Grupę PKP poprzez jej restrukturyzację – w 2008 roku przekazaliśmy samorządom Przewozy Regionalne, które oddłużyliśmy na kwotę ponad 2 mld zł. Chcemy zmodernizować główne linie, łączące miasta – gospodarzy rozgrywek oraz przejścia graniczne. Nowe dworce kolejowe powstaną w Poznaniu, Sopocie, Katowicach i w Warszawie Zachodniej. Gruntowną modernizację przejdzie dworzec Warszawa Wschodnia i Warszawa Centralna. Zostaną też wyremontowane zabytkowe dworce we Wrocławiu i w Gdyni.
Inwestujemy w nowy tabor, zakupimy nowoczesne lokomotywy, które rozwijają prędkość 200 km na godzinę. W zeszłym roku na inwestycje kolejowe wydaliśmy ponad 4 mld zł. Do 2012 roku na inwestycje w tym sektorze wydamy około 10 mld zł.

Czy równie intensywne zmiany są przeprowadzane na lotniskach?
Według UEFA najwięcej kibiców dotrze do Polski drogą lotniczą, dlatego musimy sprawić, żeby porty lotnicze mogły obsługiwać dużą liczbę pasażerów w krótkim czasie. Planujemy zwiększyć przepustowość głównych portów lotniczych. Do obsługi imprezy jako główne zostały wyznaczone porty we Wrocławiu, Poznaniu, Gdańsku i Warszawie, portami rezerwowymi zostały natomiast Kraków i Katowice–Pyrzowice. W ramach inwestycji planujemy budowę i modernizację terminali, nawierzchni, dróg kołowania, płyt postojowych etc. Szacujemy, że koszt całkowity tych inwestycji wyniesie ponad 3,6 mld zł, z tego środki zagwarantowane przez Unię Europejską to ponad 940 mln zł.

Czy rząd przeprowadził już jakieś zmiany korzystne dla branży?
Wprowadziliśmy konieczne zmiany prawne, bowiem niedoskonałe prawo uniemożliwiało sprawne realizowanie inwestycji infrastrukturalnych. W celu przyspieszenia i ułatwienia realizacji inwestycji przygotowaliśmy między innymi nowelizację specustawy drogowej, która obowiązuje od września 2008 roku. Proces realizacji inwestycji uległ skróceniu, a nieruchomości pod budowę dróg są pozyskiwane sprawniej. Przykładem tej zmiany jest liczba i tempo pozyskiwania nieruchomości pod budowę małopolskiego odcinka autostrady A4 pomiędzy Szarowem a Tarnowem. Zmieniono także przepisy prawa zamówień publicznych, dzięki czemu firmy budujące infrastrukturę transportową są wybierane szybciej. Zaproponowane przez rząd zapisy umożliwiają między innymi dokonywanie korekt w treści ogłoszenia, co eliminuje możliwość zaskarżania korzystnych ofert ze względu na drobne pomyłki pisarskie. Trwają prace nad kolejnymi zmianami w tej ustawie, mającymi wyeliminować pozostałe bariery. Trzeba zauważyć, iż znacząco zmieniło się podejście do kwestii
środowiskowych. Od listopada 2008 roku obowiązują nowe przepisy, dzięki którym wszystkie realizowane inwestycje spełniają wymagania środowiskowe Unii Europejskiej, co likwiduje ryzyko utraty środków unijnych na projekty drogowe. Aby prywatni przedsiębiorcy mogli włączyć się do realizacji inwestycji, zarówno gminnych, takich jak budowa mostów czy wiaduktów, jak i zadań związanych z utrzymaniem infrastruktury komunalnej, przygotowaliśmy ustawę o koncesji na roboty budowlane lub usługi. Chciałbym także zaznaczyć, że obecna koalicja PO–PSL stworzyła podstawy prawne, które umożliwiają wykorzystanie środków budżetowych na inwestycje dworcowe. Na jakie finansowanie może liczyć sektor drogowy i jak wielu przedsiębiorców korzysta z tej możliwości?
Chcemy, by jak najwięcej firm uczestniczyło w przygotowywanych przetargach. To poszerza rynek i zwiększa konkurencyjność. Już w 2008 roku GDDKiA zracjonalizowała wymagania zawarte w Specyfikacjach Istotnych Warunków Zamówienia wobec firm startujących w przetargach. Obniżono wymagania w zakresie potencjału finansowego i kadrowego oraz doświadczenia zawodowego firmy. Zniesiony został też obowiązek posiadania przez wykonawcę własnego laboratorium drogowego. Wprowadzone w ten sposób zmiany powodują, że do przetargów przystępuje co najmniej dwa razy więcej firm. Zainteresowanie postępowaniami jest duże i raczej nie istnieje obawa, że zabraknie chętnych do budowy dróg.

Marcowa debata „Kolej i drogi w Polsce – rozwój, inwestycje, projekty” zapoczątkowała cykl „Spotkań infrastrukturalnych 2009 – Drogi i kolej w Polsce – modernizacja, rozwój, inwestycje”. Jaka jest idea i cel tej inicjatywy?
Celem, jaki przyświeca inicjatywie tak zwanych spotkań infrastrukturalnych, jest nawiązanie dialogu między stroną rządową a stroną inwestycyjną i sektorem budowlanym. W spotkaniach, obok przedstawicieli strony rządowej, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad czy PKP PLK, uczestniczą przedstawiciele firm z branży budowlanej. Tego typu inicjatywy są dla nas bardzo cenne, bowiem pozwalają na wymianę doświadczeń oraz omówienie pojawiających się problemów.

Rada Ministrów przyjęła ostatnio projekt nowelizacji ustawy o autostradach płatnych i Krajowym Funduszu Drogowym. Jakie są jego główne założenia i kto skorzysta na nowym mechanizmie finansowania inwestycji drogowych?
Należy pamiętać, że jednym z czynników wpływającym spowalniająco na proces inwestowania w infrastrukturę jest obecny model finansowania. Dlatego też podjęto decyzję o wprowadzeniu nowego modelu finansowania inwestycji drogowych. Stary model, oparty o wykorzystanie środków budżetowych, był nieefektywny z powodu sztywnych procedur planowania i rozliczania środków budżetowych, niespójnych z koniecznością szybkiego reagowania na zmieniające się zapotrzebowanie finansowe. Finansowanie wieloletnich inwestycji drogowych z budżetu państwa „usztywnia” i wydłuża wydatkowanie środków przeznaczonych na realizację zadań inwestycyjnych. Bardziej elastycznym i efektywnym modelem finansowania inwestycji drogowych jest korzystanie ze środków zgromadzonych na rachunku Krajowego Funduszu Drogowego (KFD), zasilanego między innymi przez budżet państwa. W tym celu dążymy do nowelizacji ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym i zmianie niektórych innych ustaw, która jest obecnie przedmiotem prac Sejmu.
Zmiany mają pozwolić na to, by Bank Gospodarstwa Krajowego zaciągał na rzecz KFD kredyty w międzynarodowych instytucjach finansowych, na przykład w Europejskim Banku Inwestycyjnym, oraz na to, aby można było emitować obligacje, w tym obligacje infrastrukturalne na rzecz realizacji inwestycji drogowych.

Skąd będą pochodziły pieniądze na rozwój polskiej infrastruktury? Czy UE jest dla nas głównym źródłem finansowania inwestycji?
Środki pochodzące z Unii są bardzo istotnym źródłem finansowania inwestycji infrastrukturalnych. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko mamy do dyspozycji 19,4 mld euro. Dochodzą do tego środki z innych programów unijnych i środki z budżetu państwa. Budowa infrastruktury transportowej to złożony proces, w którym bardzo ważne jest przygotowanie inwestycji – uzyskanie pozwoleń oraz przeprowadzenie przetargu. Pod względem ilości przygotowywanych i ogłaszanych przetargów dokonaliśmy przełomu.

Rozmawiała Magdalena Szczygielska