Zapomniałeś o tej deklaracji? Biegnij do urzędu, kara to 20 tys. zł

– Jeżeli tempo prac nie zostanie przyspieszone, a właściciele budynków nie otrzymają wsparcia finansowego na nowe pokrycia dachowe, będzie ciężko wywiązać się z ustaleń ustawodawców – mówi z rozmowie z WP Finanse przedstawiciel firmy EUROUTIL, zajmującą się utylizacją azbestu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2003 r., azbest ma zniknąć z Polski do 31 grudnia 2032 r.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Aby monitorować rozmieszczenie azbestu i proces jego utylizacji, w Polsce utworzono tzw. Bazę Azbestową. Jest to narzędzie służące do monitorowania realizacji zadań wynikających z Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032. Wynika z niej, że w kraju zalega ponad 8 mln ton azbestu. 

W Polsce azbest najczęściej wykorzystywano do produkcji pokryć dachów, płyt balkonowych, płyt elewacyjnych, rur do instalacji wodociągowych czy kanalizacyjnych.

Na terytorium Polski najczęściej występującym materiałem zawierającym azbest są płyty faliste, popularnie nazywane eternitem – podkreśla w rozmowie z WP Finanse firma AnECO, również zajmująca się demontażem i utylizacją azbestu.

Każda osoba posiadająca azbest na swojej posesji np. na dachu ma obowiązek sporządzenia oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest. Termin złożenia oceny to:

• pięć lat, jeżeli wyroby zawierające azbest są w dobrym stanie technicznym i są nieuszkodzone;
• po roku, jeżeli przy poprzedniej ocenie ujawnione zostały drobne uszkodzenia;
• wyroby, które posiadały lub posiadają duże i widoczne uszkodzenia – powinny zostać bezzwłocznie usunięte. 

W tym roku właściciele nieruchomości mieli czas do 31 stycznia, aby zgłosić obecność wyrobów z azbestu na ich posesjach. Osoby fizyczne składają dokumenty w gminach (wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta), a przedsiębiorcy – marszałkowi województwa.

Osoby, które tego nie zrobiły, powinny zgłosić się do urzędu jak najszybciej. Jeżeli obecność azbestu na posesji zostanie stwierdzona w trakcie kontroli, właścicielowi mogą grozić wysokie kary.

Jak podkreśla w rozmowie z WP Finanse, Dominika Chybowska, dyrektor zespołu ds. ochrony środowiska w urzędzie miejskim w Opocznie, grzywnę można otrzymać również za brak samej deklaracji dot. inwentaryzacji wyrobów azbestowych.

Wynika to z Prawa ochrony środowiska (p.o.ś.):

Kto, wykorzystując substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska, nie przekazuje okresowo wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o rodzaju, ilości i miejscach ich występowania, czym narusza obowiązek określony w art. 162 ust. 3 i 4 p.o.ś. podlega karze grzywny – zgodnie z art. 346 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.

Jaka jest wysokość kary? Urząd Gminy Wola Uhruska pisze na swojej stronie internetowej, że grzywna może sięgać nawet 20 tys. zł. - Kara ta zależy od specyfiki przypadku, jednak warto pamiętać, że jej wysokość może być naprawdę dotkliwa, szczególnie w przypadku niezgłoszenia dużych ilości materiałów azbestowych - czytamy w komunikacie.

Co ważne, samodzielne usuwanie eternitu jest zakazane. Demontażem i utylizacją azbestu powinna zajmować się wykwalifikowana firma zajmująca się takimi pracami i posiadająca stosowne uprawnienia. Teren, na którym wykonywane są prace, powinien być oznakowany i wygrodzony przed dostępem osób postronnych.

Podczas demontażu azbest utrzymuje się w stanie wilgotnym, aby zapobiec uwalnianiu się rakotwórczych włókien. Następnie odpady są szczelnie foliowane, układane na paletach i transportowane na składowiska odpadów niebezpiecznych.

– Składowane są w wyznaczonej kwaterze i po ułożeniu odpowiedniej partii, zasypywane warstwą ziemi. Tak zdeponowane odpady nie stanowią już żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzi – komentuje firma AnECO.

Specjalne obchodzenie się z azbestem wynika z tego, że jest substancją stwarzającą szczególne zagrożenie dla środowiska i ludzkiego zdrowia. – Azbest wywołuję pylicę azbestową, dlatego każdy człowiek powinien być świadomy ryzyka wynikającego z kontaktu z tym materiałem. Nie można dopuścić do składowania tego niebezpiecznego odpadu na swojej posesji – należy go niezwłocznie zutylizować – ostrzega firma EUROUTIL.

Azbest jest także odporny na działanie wysokich temperatur, mrozu, substancji żrących, a nawet wytrzymały na rozciąganie i zgniatanie.

Koszt usunięcia eternitu może zależeć od kilku czynników. Cena usługi może być obliczana na podstawie ilości usuwanego eternitu i rodzaju materiałów zawierających azbest.

– Koszt bezpiecznego usunięcia eternitu z dachu o standardowej powierzchni 160 mkw. wacha się od 25 do 40 zł/mkw. – zaznacza firma AnECO. Oznacza to, że koszt takiej usługi może wynosić od 4 tys zł do 6,4 tys. zł.

Osoby posiadające azbest mogą się zgłosić do Jednostki Samorządu Terytorialnego i Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w celu sprawdzenia aktualnych dotacji na usuwanie azbestu.

– W poprzednich latach dało się zaobserwować, że środków na ten cel było więcej. W tym momencie gminy nie otrzymują takiego wsparcia, jaki by chciały, żeby móc w 100 proc. od wszystkich chętnych w danym roku zdemontować i zutylizować azbest. Dlatego możemy zaobserwować zalegające płyty azbestowe składowane niezgodnie z przepisami w miejscach publicznych – mówi przedstawiciel EUROUTIL.

Z danych zawartych w Bazie Azbestowej wynika, że najwięcej materiałów z azbestu zinwentaryzowanych zostało w woj. mazowieckim (1 667 039 ton), a następnie lubelskim (1 259 975 ton) oraz wielkopolskim (875 286 ton).

Z kolei najwięcej azbestowych materiałów na prywatnych budynkach w skali kraju zinwentaryzowała gmina Lubawka (24 856 ton), z czego do unieszkodliwienia pozostało jeszcze 883,79 ton. Duże ilości azbestu znajdują się także w gminie Opoczno (22 980 ton), przy czym do usunięcia pozostaje 17 tys. ton, oraz w gminie Bogatynia (19 222 ton), gdzie ponad 13 tys. ton wymaga jeszcze utylizacji.

Dominika Chybowska, dyrektor zespołu ds. ochrony środowiska w urzędzie miejskim w Opocznie, mówi, że rocznie wpływa około 200 wniosków od mieszkańców gminy w zakresie odbioru, transportu i utylizacji odpadów azbestowych.

– Najwięcej wyrobów azbestowych znajduje się na dachach budynków gospodarczych, mniej na mieszkalnych, głównie w zabudowie jednorodzinnej. Na obszarach wiejskich jest więcej budynków gospodarczych, na których jest jeszcze eternit – podkreśla.

Wyroby zawierające azbest występują w całej Polsce, są w każdym mieście, gminie, wiosce. Według zbiorczego zestawienia w Bazie Azbestowej, od początku trwania programu usuwania azbestu z terytorium Polski unieszkodliwiono ok. 2 mln ton. Skala jest ogromna i dotyczy setek tysięcy mieszkańców.

Problemem jest również to, że państwowa pomoc finansowa obejmuje jedynie demontaż i utylizację azbestowych elementów, lecz nie uwzględnia dofinansowania zakupu ich zamienników. W efekcie, w przypadku konieczności wymiany dachu, wsparcie stanowi jedynie część całkowitych kosztów inwestycji.

– Jeżeli będzie duże wsparcie finansowe dla właścicieli nieruchomości, którzy na swoich budynkach mają wyroby azbestowe, to optymistycznie można taki wariant założyć, że do końca 2032 r., azbest zniknie z terenu Polski. W innym przypadku, właściciele nieruchomości nie usuną w tym terminie azbestu – podsumowuje Dominika Chybowska.