Kryzys zabiera podwyżki?

Kryzys odczuły wszystkie firmy działające na wolnym rynku. Jedne mniej, inne więcej - w zależności od branży, jakości zarządzania oraz przypadkowych czynników (czy banki które zbankrutowały były znacząco gorzej zarządzane od tych które wciąż istnieją?). Stąd też reakcje firm na kryzys - a ściślej, na zmniejszony przypływ gotówki i trudniejsze uzyskanie kredytu - były różne w zakresie polityki kadrowej i strategii wynagrodzeń.

Najważniejsze jest to, że udało się w miarę pozostawić ogólne zasady wynagradzania określone przepisami Kodeksu pracy. Wciąż obowiązuje równouprawnienie przy ustalaniu wynagrodzeń dla pracowników. Wciąż zmiana warunków pracy i płacy wymaga wypowiedzenia dotychczasowej umowy. Wciąż wynagrodzenie powinno odpowiadać rodzajowi wykonywanej pracy, kwalifikacjom pracownika, a także powinno uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy.

Kryteria podwyższania płac oraz kształtowania wynagrodzeń zmiennych mają istotne znaczenie w motywacji pracowników. W większości organizacji wiodącym kryterium podwyższania wynagrodzeń jest sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa. Od końcowych efektów działalności i dodatniego wyniku finansowego najczęściej uzależnia się decyzje, czy podwyższać wynagrodzenie, w jakiej skali i w jakich grupach pracowników. Stąd też w procesie zmian poziomu wynagrodzeń bierze się pod uwagę efekty działalności wewnętrznych segmentów oraz kompetencje posiadane przez poszczególnych pracowników. *Od czego zależy twoja pensja *

Badania zaprezentowane w książce Aleksego Pocztowskiego "Systemy wynagrodzeń w okresie spowolnienia gospodarczego" wskazują, że największy wpływ na podwyżkę pensji mają wyniki oceny okresowej pracowników, co wskazało 71% firm ankietowanych w roku 2009 oraz 65% firm w roku 2010. W przekroju roku na znaczeniu zyskał czynnik związany z chęcią utrzymania konkurencyjności wynagrodzeń, co było wynikiem zmian na rynku pracy, w relacjach popytu i podaży na pracę oraz procesów globalizacyjnych. Tendencja wzrostowa w przypadku tego czynnika wyniosła 23% (z 42% w roku 2009 do 65% w roku 2010).

Inne czynniki wpływające na podwyżki, wskazane przez badane firmy, to: podniesienie przez pracownika kompetencji, ograniczony dostęp do pracowników, inflacja oraz staż pracy. Wzrost udziału inflacji w przyznaniu pracownikowi podwyżki nierzadko wynika z uwarunkowań prawnych. W okresie wysokiego deficytu budżetowego państwa znaczenie tego czynnika będzie jednak malało, zwłaszcza w grupie organizacji budżetowych, co będzie wiązać się z „zamrożeniem" planowanych podwyżek dla tej sfery organizacji gospodarczych. Należy oczekiwać dalszego i systematycznego ograniczania roli stażu pracy w podwyżkach wynagrodzeń. Wiąże się to z rezygnacją w organizacjach z udziału tego składnika w strukturach wynagrodzeń, z racji niewielkiego wpływu na poziom oddziaływania motywacyjnego.

*Szczegółowy wykaz wskazywanych przez badane firmy czynników: *

• Inflacja - 36 (rok 2009), 45 (rok 2010)
• Ograniczony dostęp do określonej grupy pracowników - 38 (rok 2009), 38 (rok 2010)
• Chęć utrzymania konkurencyjności wynagrodzeń - 42 (rok 2009), 65 (rok 2010)
• Staż pracy - 20 (rok 2009), 13 (rok 2010)
• Wynik oceny okresowej - 71 (rok 2009), 65 (rok 2010)
• Poprawa sytuacji finansowej firmy - 20 (rok 2009), 29 (rok 2010)
• Podniesienie przez pracownika kompetencji - 53 (rok 2009), 51 (rok 2010)

W okresie spowolnienia gospodarczego na znaczeniu zyskały przede wszystkim formy czasowa i prowizyjna. Natomiast te, które wiązały się z wyższymi kosztami, jak np. forma kafeteryjna, straciły na popularności. W dalszym ciągu w procesie budowania struktury i określania poziomu wynagrodzeń najbardziej popularne jest podejście oparte na określeniu stopnia trudności pracy. W organizacjach wartościowanie pracy coraz częściej przyjmuje formę kompleksowego narzędzia kształtowania wynagrodzeń, wykraczającego poza tradycyjne zastosowanie, związane w głównej mierze z ustalaniem stawek wynagrodzenia podstawowego.

MS/MA