Pogorszenie koniunktury pompuje szarą strefę

Z porównania unijnych i krajowych danych o bezrobociu wynika, że w Polsce rośnie szara strefa - uważają analitycy Banku BPH. Inni mówią, że niezależnie jak liczyć - nielegalnie zatrudnia się coraz więcej osób

_ Spowalniająca polska gospodarka sprawia, że rozszerza się szara strefa _ - stwierdzili ekonomiści Banku BPH. Skąd wniosek, że coraz więcej osób zatrudnianych jest nielegalnie? Według analityków, do takiego wniosku skłania porównanie danych o bezrobociu prezentowanych przez GUS i unijny Eurostat.

_ Dane Eurostatu wskazują na dość umiarkowany wzrost liczby bezrobotnych, podczas gdy skoki w bezrobociu rejestrowanym bywają znacząco wyższe _ - uważają analitycy BPH. Jako przykład podają, że w styczniu stopa bezrobocia mierzonego przez GUS wzrosła o cały punkt procentowy.

Zdaniem banku dane publikowane przez Eurostat na podstawie tzw. Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności dokładniej odzwierciedlają rzeczywistą sytuację na krajowym rynku pracy.

Jednak nie wszyscy analitycy zgadzają się z taką opinią. I nie chodzi tylko np. o to, że dane Eurostat, w przeciwieństwie do tych prezentowanych przez GUS, są oczyszczone z czynników sezonowych. Zdaniem Janusza Jankowiaka, głównego ekonomisty Polskiej Rady Biznesu, metodologia przyjmowana w badaniach BAEL pozostawia pewien obszar do dyskusji. Na przykład, ze względu na to, że wystarczy - według niej - znaleźć zatrudnienie na krótki okres i już "wypada się" ze statystyk.

Ekonomista PRB potwierdza jednak istnienie silnej zależności między poziomem bezrobocia a istnieniem szarej strefy.
_ Na podstawie dobrze udokumentowanych badań widać, że poziom stopy bezrobocia odpowiada mniej więcej, z tolerancją plus minus trzech procent, wielkości szarej strefy _ - wyjaśnia. Oznacza to, że przy bezrobociu wynoszącym blisko 11 proc., również 11-proc. jest udział szarej strefy w PKB.

Zdaniem Jankowiaka ze względu na silną zmienność otoczenia makroekonomicznego, trudno jest obecnie prognozować, do kiedy stopa bezrobocia, a w ślad za nią szara strefa będą rosły. W ciągu dwóch pierwszych miesięcy tego roku odsetek osób bez pracy zdążył wzrosnąć o 1,6 pkt proc., do 10,9 proc.
_ Moim zdaniem pierwsze półrocze będzie decydujące, jeśli chodzi o prognozy wzrostu PKB. Na podstawie tych danych przed wakacjami będzie można prognozować poziom bezrobocia _ - podsumowuje ekonomista.

Problem rozwoju szarej strefy widać również, jeżeli obserwuje się postawy przedsiębiorców.
_ Mogę potwierdzić, że mamy obecnie do czynienia z tym zjawiskiem. I jest to, niestety, zupełnie naturalne _ - mówi Jeremi Mordasewicz, ekspert Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan._ Część firm, ponieważ znajduje się na granicy progu rentowności, tnie koszty, między innymi redukując zatrudnienie. Ten proces nasila się zawsze w warunkach spowolnienia gospodarczego _ - dodaje.

Firmy, które nie czują się na siłach, by płacić swoim pracownikom, a jednocześnie odprowadzać za nich składki i podatki, decydują się na zatrudnianie ich na czarno.
_ Mówimy szczególnie o małych firmach, w których istnieją bliskie relacje między pracodawcą a pracownikiem. W dużych przedsiębiorstwach, gdzie oddziela ich hierarchia zatrudnienia, jest to niemożliwe _ - uważa Mordasewicz. Za silny wzrost szarej strefy w Polsce wini przede wszystkim wysokie koszty zatrudnienia.

Według eksperta PKPP kryzys w gospodarce oznacza zaostrzenie walki konkurencyjnej między firmami. W efekcie przedsiębiorcy, mimo ryzyka płacenia kar, decydują się na zatrudnianie na czarno.

Justyna Piszczatowska