Szef: nigdy już nie dam pracownikowi stałej umowy!
Dać dziś pracownikowi umowę na czas nieokreślony to samobójstwo – mówią pracodawcy. Szefowie, którzy zatrudniają pracowników na umowę o dzieło, zlecenia czy czas określony przez dłużej niż 24 miesiące, powinni podpisać z podwładnym umowę na czas nieokreślony.
Dać dziś pracownikowi umowę na czas nieokreślony to samobójstwo – mówią pracodawcy. Szefowie, którzy zatrudniają pracowników na tzw. umowy śmieciowe - czyli umowę o dzieło, zlecenia czy czas określony przez dłużej niż 24 miesiące, powinni podpisać z podwładnym umowę na czas nieokreślony. Jednak tego nie robią. Pracownicy zaś nie domagają się stałych etatów. Wiedzą, że ich roszczeniowa postawa może być równoznaczna ze zwolnieniem. I tak koło się zamyka...
- Szef nie da mi umowy na czas nieokreślony. Sam mówi, że nie wie czy restauracja się utrzyma. Jeśli nie będzie mi się podobała umowa zlecenia, to mi podziękuje i znajdzie sobie kogoś innego. Wolę mieć tę pracę i jednocześnie szukać normalnego zajęcia – mówi Piotr, kelner w jednym z gdyńskich restauracji, rok temu ukończył zarządzanie na Uniwersytecie Gdańskim, studiował zaocznie. „Normalnego” zajęcia szuka od 2 lat.
- Pracuję już od 5 lat na umowę o dzieło. Z jednej strony wiem, że powinnam się cieszyć, bo mam jakąkolwiek pracę. Ale jak długo ma trwać ta sytuacja – pyta trójmiejska dziennikarka.
W podobnej sytuacji jest Damian Grygier, obsługuje wózek widłowy w jednym z warszawskich supermarketu. Ma umowę zlecenia od ponad 4 lat. Twierdzi, że szef proponował mu etat. Ale stawka, którą miał otrzymywać była dla niego nie do przyjęcia.
- Na etacie dostawałbym na rękę trochę ponad tysiąc złotych. Na umowę zlecenia dostaję 2,2 tys. zł na rękę. Ale pracuję więcej niż 8 godzin. Również w weekendy. Mam troje dzieci w wieku szkolnym. Żona pracuje na etacie w tym samym supermarkecie jako kasjerka, za dokładnie 1,2 tys. zł. Gdybym zgodził się na etat, nie wiem co byśmy jedli – mówi Damian Grygier, 26 letni pracownik, jest po technikum ekonomicznym.
Pracodawcy powtarzają jednak, że to system i złe prawo zmuszają ich do tego, aby nie dawać stałych umów.
„Mam małą agencję reklamową , jest mi ciężko, z trudem pozyskuję zlecenia. A może być jeszcze gorzej. Ale pracuję, nie narzekam. Zatrudniałam 3 pracownice na umowę o dzieło. Byłam uczciwa i po ponad roku najlepszej pracownicy dałam etat. Dużo mnie to kosztowało, ale pomyślałam, że dobry zespół jest najważniejszy i że to mi się zwróci. Pracownica zaszła w ciążę po miesiącu od otrzymania etatu i wzięła zwolnienie, potem płatne urlopy. Rozumiem, że jej się to należy. Wszystko rozumiem, też jestem matką. Ale krew mnie zalewa, bo nie mam pracownika, gdy go najbardziej potrzebuję i jeszcze muszę za niego płacić, gdy sama z trudem wiążę koniec z końcem! Czuję wściekłość, czuję się wykorzystana. Wiem, że obrzucicie mnie błotem, ale nigdy już nie dam pracownikowi stałej umowy. Nie mam nic do pracowników, ciąż i matek. Ale uwierzcie, małym pracodawcom jest dziś bardzo ciężko. Nie mogą liczyć na ulgi, o kredycie mogą pomarzyć, a prawo wobec nich jest restrykcyjne. Jak dawać umowy, gdy jest się ciągle na granicy
bankructwa" - napisała Aleksandra na forum Praca.wp.pl.
Zgodnie z przepisami (ustawą z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego) w okresie od 22 sierpnia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r. szefów nie obowiązywał art. 251 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim podpisanie trzeciej umowy na czas określony z tym samym pracownikiem jest równoznaczne z zawarciem umowy stałej. Firmy mogły zawierać więc dowolną liczbę terminowych kontraktów, ale zatrudnienie na tej podstawie nie mogło przekroczyć 24 miesięcy. A od Nowego Roku przepisy przestają obowiązywać. I np. umowy na czas określony znów będzie można zawierać dwa razy z rzędu. Dopiero trzeci kontrakt z mocy prawa automatycznie przekształci się w umowę o pracę na czas nieokreślony.
- W rzeczywistości, szefowie umów terminowych nie zmieniają na te na czas nieokreślony. Jednak pracownik może iść do inspekcji pracy, może złożyć do sądu pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy na czas nieokreślony. Teoretycznie. Bo w praktyce, wiadomo że pracownikom zależy na zatrudnieniu. Nie chcą wchodzi w konflikt z pracodawcą. To błędne koło – mówi Janusz Wilkowski, adwokat z Kancelarii Adwokackiej Henryka Sośnierza.
Liczba umów zawieranych na czas określony w Polsce dochodzi już do 28 proc. – i tendencja ta stale rośnie! 75 proc. młodych osób rozpoczynających karierę zawodową nie otrzymuje umowy o pracę. Większość z nich pracuje na czarno lub ma tzw. umowę śmieciową - czyli umowę o dzieło lub zlecenia.
Tymczasem średnia w Unii Europejskiej jest o połowę niższa – 14,4 proc. Na przykład w Holandii odsetek takich umów osiągnął 18,6 proc., w Szwecji 16,4 proc., w Niemczech 14,6 proc., a we Francji 14,2 proc. Niektórzy specjaliści od zatrudnienia twierdzą, że pracownicy powinni się przyzwyczaić do tego stanu rzeczy – elastyczne zatrudnienie będzie coraz bardziej popularne. Inni mówią jednak, że nie można budować firmy bez stabilnego zatrudnienia.
- Dziś pracownika i pracodawcę coraz częściej łączy luźny związek partnerski, który w każdej chwili można zakończyć bez żadnych zobowiązań. Tymczasem ludzie, jeśli mają być efektywni, potrzebują minimum zawodowej stabilizacji. No i chcą się identyfikować z przedsiębiorstwem – komentuje Andrzej Podleś, psycholog biznesu i specjalista rynku pracy z Warszawy.
Umowy na czas określony to – zdaniem Andrzeja Podlesia – nie tylko skuteczny patent na oszczędności w firmie, ale też na trzymanie pracownika pod butem. Innym sposobem „dyscyplinowania” – wskazuje – jest wymóg stosowany przez wielu pracodawców, by zatrudniony założył własną, jednoosobową firmę, czyli samozatrudnienie. W ciągu trzech lat wzrosła liczba osób samozatrudnionych o 400 tysięcy. Jest ich teraz w kraju prawie 1,3 mln.
Krzysztof Winnicki/ ak