Żar leje się z nieba. Czy możemy odmówić pracy w upał?

Wysokie temperatury potrafią znacząco utrudniać wykonywanie obowiązków zawodowych. Praca w upale nie tylko obniża wydajność, ale także stanowi zagrożenie dla zdrowia pracowników. Przepisy Kodeksu pracy precyzują obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, w tym także biorąc pod uwagę ekstremalne warunki atmosferyczne.

W przypadku pogorszenia warunków pracy z powodu wysokich temperatur, pracodawca powinien podjąć działania mające na celu poprawienie komfortu pracy: np. przez skrócenie czasu pracy (zależy to wyłącznie od pracodawcy), wprowadzenie dodatkowych przerw, zapewnienie klimatyzowanych pomieszczeń do odpoczynku oraz instalacji klimatyzacji w miejscach pracy.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Warto zaznaczyć, że według przepisów wcześniejsze zakończenie pracy nie może wiązać się ze zmniejszeniem wynagrodzenia pracownika — informuje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej na swojej stronie.

W ostatnich latach część pracodawców w czasie letnich upałów decyduje się na wprowadzenie tzw. przerw regeneracyjnych, które pozwalają na krótki odpoczynek w klimatyzowanych pomieszczeniach. Takie rozwiązania, choć nieobligatoryjne, znacznie podnoszą komfort pracy i zdrowie pracowników.

Choć przepisy prawa nakładają na pracodawcę obowiązek utrzymania odpowiednich warunków atmosferycznych w miejscu pracy, to nie precyzują maksymalnej temperatury, w jakiej praca może być wykonywana w pomieszczeniach. Przykładowo, temperatura powyżej 28°C w pomieszczeniach biurowych lub 25°C na otwartych przestrzeniach obliguje pracodawcę do zapewnienia pracownikom napojów.

Zapewnienie klimatyzacji jest jednym z kluczowych aspektów, które mogą poprawić komfort pracy w upale. Pracodawca jest zwolniony z obowiązku dostarczania napojów, jeśli pomieszczenie jest klimatyzowane, a temperatura wewnątrz nie przekracza 28°C. Dla pracowników pracujących na zewnątrz napoje muszą być dostępne, gdy temperatura przekracza 25°C. Brak realizacji tego obowiązku może skutkować nałożeniem grzywny od 1 do 30 tys. zł.

Jak informuje Państwowa Inspekcja Pracy pracownik ma możliwość:

• zrezygnowania z wykonywania pracy, jeśli warunki pracy są niezgodne z przepisami BHP i stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo jeśli wykonywana przez niego praca stanowi zagrożenie dla innych osób. W takim przypadku pracownik musi natychmiast poinformować swojego przełożonego.
• opuszczenia miejsca zagrożenia, jeśli rezygnacja z wykonywania pracy nie eliminuje zagrożenia, również informując o tym przełożonego.

Pracownik nie może ponosić żadnych niekorzystnych konsekwencji za powstrzymanie się od pracy lub opuszczenie miejsca zagrożenia. Przysługuje mu również wynagrodzenie za czas powstrzymania się od pracy lub opuszczenia miejsca zagrożenia.

Należy pamiętać, że nie każde naruszenie przepisów BHP uzasadnia powstrzymanie się od pracy. Jest to możliwe tylko w opisanych powyżej sytuacjach.

Pracownik ma również prawo, po poinformowaniu swojego przełożonego, zrezygnować z wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej, jeśli jego stan psychofizyczny nie gwarantuje bezpiecznego wykonywania pracy i stanowi zagrożenie dla innych osób.

Kodeks pracy nie wymaga, aby stan niedyspozycji psychofizycznej był potwierdzony badaniami lekarskimi. Jednak w takim przypadku pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Jak podkreśla PIP, pracodawca może odmówić zgody pracownikowi na rezygnację z wykonywania pracy z powodu złej sprawności psychofizycznej, lecz ponosi wtedy pełne konsekwencje takiej decyzji.

Przedstawione przepisy ochrony pracownika nie obejmują osób, których obowiązkiem jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.

Szczególne przepisy dotyczą młodocianych pracowników, którzy nie mogą pracować w pomieszczeniach, gdzie temperatura przekracza 30°C, a wilgotność względna wynosi ponad 65 proc.

Dbanie o komfort pracowników w trakcie upałów to obowiązek pracodawcy, który ma istotny wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników. Przestrzeganie przepisów i proaktywne działania mogą znacznie poprawić warunki pracy w czasie letnich miesięcy.