Zasiłek pogrzebowy, odprawa pośmiertna. Polaków nie stać na "porządny" pochówek

Zasiłek pogrzebowy jest to jednorazowe świadczenie przyznawane na pokrycie kosztów pogrzebu. Przysługuje osobie, która poniosła koszty pogrzebu; nie musi to być członek rodziny. Jeśli pogrzeb zorganizowała instytucja (np. pracodawca, gmina, dom pomocy społecznej), to również może się ubiegać o pieniądze.

Zasiłek pogrzebowy wypłaca ZUS lub KRUS. Nie jest to dochód, więc nie trzeba go ujawniać w rocznym zeznaniu podatkowym.

Wysokość zasiłku wynosi 4 tys. zł. W zależności od tego, kto się o niego ubiega, wysokość ostatecznie wypłaconej kwoty może się różnić. I tak, rodzina może liczyć na świadczenie w pełnej wysokości, a inne osoby – do wysokości poniesionych kosztów, ale nie więcej niż 4 tysiące.

Czytaj też: Ludzie się targują, są gotowi zrezygnować z trumny. Branża pogrzebowa nie pamięta tak trudnych czasów

Wydatki w górę, zasiłek bez zmian

Pomimo tego, że koszty pogrzebu wzrosły w porównaniu do stanu sprzed kilku lat, wysokość zasiłku od dawna ani drgnęła.

- W dużych miastach obecny zasiłek nie pokrywa nawet połowy kosztów tradycyjnego pochówku. A przecież powinien on być dostępny dla każdego obywatela. Zasiłek nie spełnia zatem celu, dla którego został ustanowiony - tłumaczył w rozmowie z money.pl Krzysztof Wolicki, prezes Polskiego Stowarzyszenia Pogrzebowego.

Przed kilkoma miesiącami Stowarzyszenie podjęło rozmowy z parlamentarzystami i przede wszystkim Elżbietą Rafalską, minister rodziny, pracy i polityki społecznej, o podwyższeniu zasiłku do 6 tys. zł. Zdaniem Wolickiego ta kwota powinna wystarczyć, by zorganizować godny pochówek także w miastach, w których jest drożej niż na wsiach.

- Przez "porządny pochówek" nie mamy na myśli niczego wybitnego. Sytuacja, gdy ludzie muszą się zapożyczać na pogrzeb lub kombinować, jak zmieścić się w tej kwocie, nie powinna mieć miejsca. Usługa pogrzebowa za 6 tys. zł byłaby na bardzo przyzwoitym poziomie - argumentował prezes.

Czy Stowarzyszenie przekona resort do wypłaty wyższych świadczeń? Wiadomo tylko tyle, że "trwają obecnie prace analityczne, których przedmiotem jest możliwość wprowadzenia mechanizmu waloryzacji tego zasiłku", ale poza taką deklaracją, która padła pod koniec 2017 r., nie mamy informacji o decyzjach w tej sprawie.

O niechęci do wypłaty wyższych świadczeń decyduje rachunek ekonomiczny. W ciągu roku ze świadczenia korzystać może 300 tys. osób. Podniesienie zasiłku o 2 tys. zł to dla budżetu wydatek 600 mln zł w ciągu roku. W tej chwili ministerstwo nie widzi szans na takie zmiany.

Roszczenie przedawnia się po 12 miesiącach

Możliwe scenariusze pozostawmy na boku i wróćmy do obowiązujących przepisów. Zasiłek nie jest wypłacany z urzędu, lecz na wniosek. By uzyskać świadczenie z ZUS, osoba, która poniosła koszty pogrzebu, musi złożyć druk ZUS Z-12. Dodatkowo ZUS będzie wymagać następujących dokumentów:

• aktu zgonu,
• aktu urodzenia dziecka, które urodziło się martwe albo zupełnego odpisu aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że urodziło się martwe,
• oryginału rachunków poniesionych na koszt pogrzebu, a jeśli te zostały złożone w banku – kopii rachunków potwierdzonych przez bank za zgodność z oryginałem,
• dokumentów potwierdzających pokrewieństwo lub powinowactwo z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego),
• zaświadczenia płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym.

Aby otrzymać zasiłek pogrzebowy KRUS, zainteresowany składa formularz wniosku KRUS SR-26.

Złożenia dokumentów nie można odkładać w nieskończoność, gdyż prawo do świadczenia wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w czasie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

Wyjątkiem jest sytuacja, w której zgłoszenie nie było możliwe z powodu zaginięcia ciała lub zaistnienia okoliczności, na które uprawniony nie miał wpływu. Prawo do złożenia wniosku ulega wtedy przedłużeniu i wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu. Aby uprawdopodobnić te okoliczności, uprawniony musi przedłożyć zaświadczenie policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument potwierdzający przyczyny uniemożliwiające zgłoszenie wniosku.

Zagadnienia dotyczące zasiłków reguluje ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale w odniesieniu do niektórych zawodów (np. policjantów) zastosowanie znajdą inne przepisy.

Z oszczędności zmarłego

Zasiłek pogrzebowy to nie jedyny sposób na sfinansowanie kosztów pochówku. Osoba, która poniosła koszty pogrzebu, może też wystąpić do banku, w którym zmarły miał rachunek, z roszczeniem o zwrot poniesionych kosztów.

Aby uzyskać pieniądze, zainteresowany powinien przedstawić w banku zmarłego akt zgonu posiadacza rachunku oraz rachunki stwierdzające wysokość poniesionych wydatków. Bank dokona zwrotu w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku.

Jak należy rozumieć zwrot "zgodnie z przyjętymi zwyczajami”? Standard pogrzebu powinien być dostosowany do zasad panujących w środowisku zmarłego. Jeśli w jego otoczeniu przyjęte było organizowanie wielogodzinnych konsolacji w dobrych restauracjach, to jej koszt powinien być zaliczony do uzasadnionych kosztów pogrzebu. Co innego, jeśli zmarły był osobą mało zamożną – wystawny obiad może okazać się wydatkiem ponad stan. Jak więc widać, za każdym razem pracownik banku podejmuje decyzję wedle swego uznania. Nie powinien przy tym kierować się wysokością zasiłku pogrzebowego.

Wypłata może zostać dokonana wyłącznie z rachunków oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz terminowych lokat oszczędnościowych zmarłego. Nie można jej dokonać z rachunku rozliczeniowego, rachunku powierniczego ani rachunku lokaty terminowej.

Bank zwraca koszty pogrzebu tylko raz. Otrzyma je osoba, która jako pierwsza o nie wystąpi. Jak widać, jest to uregulowane inaczej niż zasiłek pogrzebowy, który może być wypłacany kilku osobom proporcjonalnie do poniesionych przez nie kosztów.

Rachunki powinny zostać wystawione na konkretną osobę. Nie wystarczy więc zwykły paragon, gdyż nie umieszcza się na nim informacji dotyczących kupującego.

Odprawa pośmiertna

Jeśli zmarły w chwili śmierci był zatrudniony (lub pobierał zasiłek z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby), jego najbliższym należy się odprawa pośmiertna. Nie ma przy tym znaczenia przyczyna śmierci ani to, czy był zatrudniony na czas określony, nieokreślony czy próbny.

W pierwszej kolejności należy się ona owdowiałemu małżonkowi, następnie dzieciom do 16. roku życia, a gdy się uczą – do 25. roku życia.

Jeśli pracownik był zatrudniony u kilku pracodawców, odprawa pośmiertna należy się od każdego z nich. Prawo do odprawy pośmiertnej przedawnia się po trzech latach.

Wysokość odprawy zależy od stażu pracy u jednego pracodawcy. Jeśli zmarły przepracował w tej samej firmie co najmniej 15 lat, jego bliscy otrzymają odprawę odpowiadającą 6-miesięcznym zarobkom. W przypadku stażu krótszego niż 10 lat, odprawa będzie stanowiła równowartość jednomiesięcznej pensji.

W jednym przypadku pracodawca jest zwolniony z obowiązku wypłaty odprawy. Jeśli zawarł z firmą ubezpieczeniową umowę ubezpieczenia pracownika na życie, to w razie śmierci pracownika członkowie rodziny otrzymają odszkodowanie nie niższe niż odprawa.

Jeśli kwota odszkodowania wypłacona przez ubezpieczyciela jest niższa od kwoty przysługującej odprawy, pracodawca jest obowiązany wyrównać różnicę.

Ponadto pracodawca ma obowiązek wypłacić spadkobiercom zmarłego zaległe wynagrodzenie i ekwiwalent za niewykorzystany urlop.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl