Dyskryminacja ze względu na wiek. To dzieje się w Polsce

Jak zwrócili uwagę analitycy w raporcie PIE "Dyskryminacja ze względu na wiek na polskim rynku pracy – diagnoza", 8 proc. osób w wieku 60-69 lat "miało doświadczenie nacechowane dyskryminacją w miejscu pracy".

W grupie badanych w wieku 40+ o takich odczuciach mówi 3 proc. Z kolei 14 proc. ankietowanych w wieku 40-49 lat uważa, że osoby starsze i młodsze funkcjonują w Polsce jako jedna, spójna grupa społeczna, a ponad 60 proc. Polaków powyżej 40. roku życia dostrzega, że "doświadczenie i wiedza osób w wieku 60+ nie są doceniane w polskim społeczeństwie".

Według PIE, "niepokojąco dużo", bo 49 proc. respondentów w wieku 70+ (pracujących lub poszukujących pracy) jest zdania, że osoby starsze są wykluczone z wielu dziedzin życia społecznego. Z kolei 68 proc. badanych w wieku 50-59 lat wolałoby zatrudnić 30-letniego mężczyznę niż równie wykwalifikowanego jego 60-letniego konkurenta.

Agnieszka Wincewicz-Price, kierownik zespołu ekonomii behawioralnej w PIE wskazała na różnicę "między percepcją dyskryminacji i faktycznymi zachowaniami lub postawami o charakterze dyskryminacyjnym".

- Z jednej strony można stwierdzić, że dyskryminacja ze względu na wiek na polskim rynku pracy rzeczywiście występuje. Z drugiej strony wyniki badania osób w wieku 40+ poszukujących pracy i zatrudnionych chcących zmienić miejsce lub stanowisko pracy pokazują, że większość z nich nie ma doświadczeń dyskryminacji w procesie poszukiwania pracy lub w miejscu pracy - powiedziała.

Według niej może to wynikać m.in. ze zróżnicowanej subiektywnej oceny potencjalnie dyskryminujących zachowań, nieoczywistości takich zachowań lub uznania zróżnicowanego traktowania ze względu na wiek za niebudzące kontrowersji.

Jak wskazali analitycy, Polacy w wieku 40+, wedle własnej oceny, relatywnie rzadko doświadczają dyskryminacji ze względu na wiek w miejscu pracy. "Mniej niż 10 proc. twierdzi, że zdarzyło im się doświadczyć niesprawiedliwego traktowania ze względu na wiek w ciągu ostatnich 5 lat" - zaznaczono.

W raporcie zwrócono uwagę, że w procesach rekrutacyjnych młodsi kandydaci częściej otrzymywali zaproszenie do kolejnych etapów naboru do pracy, niezależnie od płci, miejsca poszukiwania pracy czy doświadczenia zawodowego. W najtrudniejszej sytuacji były starsze kandydatki. "Odsetek pozytywnych odpowiedzi, które otrzymała 52-letnia kandydatka poszukująca pracy niewymagającej doświadczenia wynosił zaledwie 7,56 proc. i był to najniższy wynik w badaniu eksperymentalnym" - wskazano.

Łukasz Baszczak, analityk z zespołu ekonomii behawioralnej w PIE zaznaczył, że 47 proc. badanych w wieku 40 lat uważa, iż osoby młodsze i starsze funkcjonują jako osobne grupy w jednym społeczeństwie.

- Obawy powinien budzić fakt, że bardzo mały odsetek osób – jedynie 14 proc. w grupie 40-49 lat i 19 proc. w grupie 70+ – zgadza się z twierdzeniem, że osoby młodsze i starsze funkcjonują w społeczeństwie razem tworząc spójną siatkę społeczną - wskazał.

Z kolei ponad 60 proc. badanych powyżej 40. roku życia dostrzega, że doświadczenie i wiedza osób w wieku 60+ nie są doceniane w polskim społeczeństwie. Autorzy raportu podkreślili, że niezależnie od wieku, ośmiu na dziesięciu pracowników twierdzi, że ich praca "wymaga ciągłego nabywania wiedzy i rozwoju umiejętności".

Mimo tej deklaracji wraz z wiekiem pracowników spada liczba szkoleń, w których biorą oni udział. "W grupie pracujących 40-latków 85 proc. brało udział w jakichkolwiek szkoleniach w ciągu ostatnich 5 lat, w grupie 50-latków – 80 proc., a wśród 60-latków już tylko 67 proc." - podano w raporcie. Najniższy odsetek pracowników uczestniczących w szkoleniach (56 proc.) jest wśród osób 70+.

W raporcie wskazano też na stereotypy dot. pracy. Prawie połowa 70-latków twierdzi, że osoby starsze mają niższą motywację do pracy, podczas gdy pozostali twierdzą tak w 30-34 proc. Jak wyjaśniono, jest to związane ze zróżnicowaniem aktywności na rynku pracy osób w różnym wieku.

Według danych PIE młodsi pracownicy relatywnie częściej niż starsi aktywnie poszukiwali pracy w ciągu ostatnich pięciu lat. W przypadku 40-latków było to 27 proc., wśród 50-latków 21 proc., w grupie 60-69 lat - 12 proc., a w grupie 70+ 15 proc.

"Brak aktywności na rynku pracy zmniejsza znacznie prawdopodobieństwo otrzymania oferty pracy – 35 proc. pracujących 70-latków otrzymało oferty w ciągu ostatnich 5 lat, wśród niepracujących 70-latków - już tylko 9 proc." – podsumował Radosław Zyzik, analityk z zespołu ekonomii behawioralnej PIE