Ci rodzice stracą na Polskim Ładzie. Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w ministerstwie

"Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek apeluje do ministra finansów Tadeusza Kościńskiego o zainicjowanie prac legislacyjnych w celu przywrócenia poprzedniej regulacji" - czytamy w czwartkowym komunikacie RPO.

Jak tłumaczy rzecznik, do jego biura masowo napływają skargi samotnych rodziców, którzy czują się pokrzywdzeni przez Polski Ład. Rewolucja podatkowa PiS zlikwidowała możliwość wspólnego rozliczenia podatkowego z dzieckiem przez osobę samotnie je wychowującą.

"Do 31 grudnia 2021 r., na wniosek w rocznym zeznaniu podatkowym, osoba samotnie wychowująca dzieci mogła określić podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich dochodów podlegających opodatkowaniu. W rezultacie podatek określany był w niższej wysokości w porównaniu z sytuacją, w której nie występowałaby tego rodzaju kumulacja. Te preferencyjne zasady opodatkowania wprowadzono jeszcze w latach 90." - przypomina RPO.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca też uwagę na to, że likwidacja możliwości wspólnego rozliczenia pojawiła się jako "wrzutka" w toku prac legislacyjnych - w pierwotnym projekcie Polskiego Ładu takiego pomysłu nie było. Zamiast możliwości preferencyjnego rozliczenia pojawiła się ulga na dziecko dla samotnego rodzica w stałej kwocie 1,5 tys. zł.

"Jako uzasadnienie wskazano, że pozostawienie dotychczasowych zasad rozliczeń w powiązaniu z podniesieniem kwoty wolnej od podatku, oznacza, że samotni rodzice byliby faworyzowani względem małżeństw. Wskazywano również na ograniczanie zjawiska niezawierania małżeństw i brania rozwodów w celu optymalizacji podatkowej" - tłumaczy RPO.

I punktuje, że zmiana nie podlegała żadnym konsultacjom. "Świadczy to o jej przeprowadzeniu w dużym pośpiechu, bez odpowiednich analiz i oceny skutków regulacji. RPO wskazywał na to jeszcze w toku prac nad "Polskim Ładem". W wystąpieniu do marszałka Senatu akcentował zasadność pozostawienia dotychczasowych rozwiązań dla samotnie wychowujących dzieci. Poprawki Senatu odrzucono" - przypomina rzecznik.

Półtora tysiąca złotych ulgi zamiast możliwości preferencyjnego rozliczenia to dla wielu rodziców zmiana na niekorzyść. "Skarżący wskazują na to, że zostali zaskoczeni tą nagłą zmianą, niekonsultowaną społecznie, wprowadzoną w ostatniej chwili. Czują się dotknięci i skrzywdzeni tym, że ustawodawca nie wziął pod uwagę okoliczności, że grupa osób samotnie wychowujących dzieci jest bardzo zróżnicowana" - czytamy w komunikacie RPO.

Czytaj też: "Polacy nie wierzą w tarcze". Ostre podsumowanie nowych danych GUS

Jak wylicza rzecznik, w tej grupie są m.in. wdowy i wdowcy, osoby, które wyszły z tzw. małżeństw przemocowych, a także osoby samotnie opiekujące się dziećmi przewlekle chorymi i niepełnosprawnymi. "Niewątpliwie są to obywatele, którzy nie ze swojego wyboru, lecz ze względu na szczególne okoliczności, znaleźli się w trudnej życiowo sytuacji" - podkreśla.

"Według skarżących likwidacja preferencyjnego opodatkowania oznacza nierówne traktowanie rodzin niepełnych w porównaniu z osobami pozostającymi w małżeństwie, które mogą się wspólnie rozliczać. W konsekwencji sytuacja dziecka wychowywanego przez samotnego rodzica staje się gorsza niż wychowywanego przez obojga rodziców" - punktuje RPO.

I dodaje, że samotni rodzice nie mogą zrozumieć, dlaczego odebrano im od dawna obowiązujący przywilej podatkowy, co w efekcie może zwiększać ich obciążenia.Traktują to także jako rodzaj "przemocy ekonomicznej" wobec najsłabszej grupy.

Czytaj też: Polski Ład paraliżuje urzędy. "ZUS-owi grozi zapaść"

"Nowa ulga 1500 zł w dobie wzrastającej inflacji nie rekompensuje straty wynikającej z likwidacji dotychczasowych zasad. Podkreślają, że często decydują się pracować więcej, aby zapewnić swoim dzieciom równy dostęp do możliwości kształcenia i rozwoju" - podkreśla rzecznik.

Dlatego RPO zwrócił się do ministra finansów Tadeusza Kościńskiego o ustosunkowanie się do zasygnalizowanych problemów. Prosi zwłaszcza o wyjaśnienie, czy w ramach prac prowadzonych przez resort finansów nad pierwotnym projektem Polskiego Ładu rozważano wprowadzenie nowych zasad rozliczeń dla osób samotnie wychowujących dzieci. Apeluje też o niezwłoczne zainicjowanie prac legislacyjnych w celu przywrócenia poprzedniej regulacji.

Rzecznik podkreśla, że zgodnie z art. 71 ust. 1 konstytucji państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej powinno uwzględniać dobro rodziny. "A rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz. Z tych wszystkich powodów RPO wyraża sprzeciw wobec likwidacji możliwości wspólnego rozliczenia się podatkowego dla osób samotnie wychowujących dzieci" - podsumowuje rzecznik.

Czytaj też: Ministerstwo wyjaśnia zasady działania nowej ulgi. Oto co muszą wiedzieć rodziny