Ci rodzice stracą na Polskim Ładzie. Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w ministerstwie
Wielka rewolucja podatkowa PiS uderzyła w rodziców samotnie wychowujących dzieci. Osoby te masowo skarżą się, że Polski Ład odebrał im możliwość preferencyjnego opodatkowania, a w zamian wprowadził ulgę 1,5 tys. zł na dziecko. Dla wielu ludzi jest to zmiana na gorsze. Dlatego RPO interweniuje w Ministerstwie Finansów i prosi o wyjaśnienia.
"Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek apeluje do ministra finansów Tadeusza Kościńskiego o zainicjowanie prac legislacyjnych w celu przywrócenia poprzedniej regulacji" - czytamy w czwartkowym komunikacie RPO.
Jak tłumaczy rzecznik, do jego biura masowo napływają skargi samotnych rodziców, którzy czują się pokrzywdzeni przez Polski Ład. Rewolucja podatkowa PiS zlikwidowała możliwość wspólnego rozliczenia podatkowego z dzieckiem przez osobę samotnie je wychowującą.
Nagła wrzutka namieszała
"Do 31 grudnia 2021 r., na wniosek w rocznym zeznaniu podatkowym, osoba samotnie wychowująca dzieci mogła określić podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich dochodów podlegających opodatkowaniu. W rezultacie podatek określany był w niższej wysokości w porównaniu z sytuacją, w której nie występowałaby tego rodzaju kumulacja. Te preferencyjne zasady opodatkowania wprowadzono jeszcze w latach 90." - przypomina RPO.
"Mamy trochę bałaganu". Wiceminister szczerze o Polskim Ładzie
Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca też uwagę na to, że likwidacja możliwości wspólnego rozliczenia pojawiła się jako "wrzutka" w toku prac legislacyjnych - w pierwotnym projekcie Polskiego Ładu takiego pomysłu nie było. Zamiast możliwości preferencyjnego rozliczenia pojawiła się ulga na dziecko dla samotnego rodzica w stałej kwocie 1,5 tys. zł.
"Jako uzasadnienie wskazano, że pozostawienie dotychczasowych zasad rozliczeń w powiązaniu z podniesieniem kwoty wolnej od podatku, oznacza, że samotni rodzice byliby faworyzowani względem małżeństw. Wskazywano również na ograniczanie zjawiska niezawierania małżeństw i brania rozwodów w celu optymalizacji podatkowej" - tłumaczy RPO.
I punktuje, że zmiana nie podlegała żadnym konsultacjom. "Świadczy to o jej przeprowadzeniu w dużym pośpiechu, bez odpowiednich analiz i oceny skutków regulacji. RPO wskazywał na to jeszcze w toku prac nad "Polskim Ładem". W wystąpieniu do marszałka Senatu akcentował zasadność pozostawienia dotychczasowych rozwiązań dla samotnie wychowujących dzieci. Poprawki Senatu odrzucono" - przypomina rzecznik.
Zmiana na gorsze
Półtora tysiąca złotych ulgi zamiast możliwości preferencyjnego rozliczenia to dla wielu rodziców zmiana na niekorzyść. "Skarżący wskazują na to, że zostali zaskoczeni tą nagłą zmianą, niekonsultowaną społecznie, wprowadzoną w ostatniej chwili. Czują się dotknięci i skrzywdzeni tym, że ustawodawca nie wziął pod uwagę okoliczności, że grupa osób samotnie wychowujących dzieci jest bardzo zróżnicowana" - czytamy w komunikacie RPO.
Jak wylicza rzecznik, w tej grupie są m.in. wdowy i wdowcy, osoby, które wyszły z tzw. małżeństw przemocowych, a także osoby samotnie opiekujące się dziećmi przewlekle chorymi i niepełnosprawnymi. "Niewątpliwie są to obywatele, którzy nie ze swojego wyboru, lecz ze względu na szczególne okoliczności, znaleźli się w trudnej życiowo sytuacji" - podkreśla.
"Według skarżących likwidacja preferencyjnego opodatkowania oznacza nierówne traktowanie rodzin niepełnych w porównaniu z osobami pozostającymi w małżeństwie, które mogą się wspólnie rozliczać. W konsekwencji sytuacja dziecka wychowywanego przez samotnego rodzica staje się gorsza niż wychowywanego przez obojga rodziców" - punktuje RPO.
I dodaje, że samotni rodzice nie mogą zrozumieć, dlaczego odebrano im od dawna obowiązujący przywilej podatkowy, co w efekcie może zwiększać ich obciążenia.Traktują to także jako rodzaj "przemocy ekonomicznej" wobec najsłabszej grupy.
"Nowa ulga 1500 zł w dobie wzrastającej inflacji nie rekompensuje straty wynikającej z likwidacji dotychczasowych zasad. Podkreślają, że często decydują się pracować więcej, aby zapewnić swoim dzieciom równy dostęp do możliwości kształcenia i rozwoju" - podkreśla rzecznik.
Apel do ministra
Dlatego RPO zwrócił się do ministra finansów Tadeusza Kościńskiego o ustosunkowanie się do zasygnalizowanych problemów. Prosi zwłaszcza o wyjaśnienie, czy w ramach prac prowadzonych przez resort finansów nad pierwotnym projektem Polskiego Ładu rozważano wprowadzenie nowych zasad rozliczeń dla osób samotnie wychowujących dzieci. Apeluje też o niezwłoczne zainicjowanie prac legislacyjnych w celu przywrócenia poprzedniej regulacji.
Rzecznik podkreśla, że zgodnie z art. 71 ust. 1 konstytucji państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej powinno uwzględniać dobro rodziny. "A rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz. Z tych wszystkich powodów RPO wyraża sprzeciw wobec likwidacji możliwości wspólnego rozliczenia się podatkowego dla osób samotnie wychowujących dzieci" - podsumowuje rzecznik.