Ukraina niechlubnym rekordzistą. Stąd pochodzi zatrzymywana żywność

Masło z Ukrainy, wino z Chile czy kukurydza z Egiptu - to tylko niektóre przykłady produktów, które w tym roku zatrzymały służby.

Dr Tomasz Białas, dyrektor Biura Strategii i Kontroli Wewnętrznej w Głównym Inspektoracie Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, przekazał redakcji WP Finanse podsumowanie pierwszego półrocza w zakresie kontroli w obrocie z zagranicą.

Od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. inspekcja wydała 167 decyzji zakazujących wprowadzenia do obrotu - informuje.

Wyniki tych kontroli trafiają do centralnego rejestru. Z danych zgromadzonych w pierwszym półroczu dowiadujemy się, z jakich państw pochodziły zatrzymywane artykuły.

Niechlubnym, choć niekwestionowanym liderem, jest Ukraina, której dotyczyły 124 negatywne decyzje. Dla porównania z biuletynu "Wiedza i Jakość", którego autorem jest IJHARS, wynika, że w całym ubiegłym roku Inspekcja wydała "253 decyzje zakazujące wprowadzenia do obrotu łącznie 272 partii produktów pochodzących z Ukrainy, niespełniających wymagań jakości handlowej".

Z podsumowania pierwszego półrocza 2024 r. wynika, że drugie miejsce zajmuje Wielka Brytania (14 zakazów), a podium zamyka Serbia (10).

Pozostałe kraje sporadycznie pojawiają się w rejestrze służb. Trzy decyzje dotyczyły Chin, a po dwie - Turcji, Egiptu, Chile i Mołdawii. W pierwszych sześciu miesiącach 2024 r. kontrolerzy IJHARS zatrzymali także produkty z takich państw jak: Indonezja, Kazachstan, Izrael, Pakistan, Mjanma, Peru, Nowa Zelandia i Rosja.

W ramach Głównego Inspektoratu działa 16 oddziałów regionalnych, ale rozkład negatywnych decyzji nie jest równomierny.

Najwięcej wydał Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Lublinie (52). Sporo nieprawidłowości wykryli też inspektorzy w Rzeszowie (46) i Bydgoszczy (22).

- Najczęściej stwierdzane przez inspektorów IJHARS nieprawidłowości to niezgodności w zakresie znakowania np. bezprawne użycie deklaracji "bez GMO", całkowity brak oznakowania w języku polskim, błędy w zakresie wartości odżywczej - wymienia dr Białas.

W drugiej kolejności przyczyną wydawania zakazów było wykrycie obecności szkodników, a także widoczne oznaki zepsucia. Tak było na początku maja, kiedy IJHARS w Lublinie wykryła martwe i żywe szkodniki w partii 22 590 kg nasion lnu importowanych z Ukrainy.

Poza tym dr Białas wskazuje, że wiele negatywnych decyzji zapadło z powodu "niespełnienia wymagań w zakresie parametrów fizykochemicznych". Chodzi o nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych dotyczące głównie "wilgotności, zawartości cukru i zawartości tłuszczu".

To IJHARS, który podlega pod Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, nadzoruje jakość handlową artykułów rolno-spożywczych. Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych wskazuje, że jakość handlowa to "cechy artykułu rolno-spożywczego dotyczące jego właściwości organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych".

Aby ją ocenić, przeprowadza kontrole krajowe - planowane lub doraźne. Monitoruje też towary w obrocie z zagranicą. Dotyczy to produktów spoza Unii Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Na granicy z Ukrainą kontrole są całodobowe dzięki czemu, jak czytamy w biuletynie, "możliwe jest bieżące monitorowanie przepływu towarów, a także przekazywanie istotnych raportów na ten temat do właściwych organów".

Kontrola IJHARS obejmuje jedną z czynności, która wprost wynika z przepisów. W jej ramach inspektorzy mają prawo:

• sprawdzić dokumenty umożliwiające identyfikację artykułu rolno-spożywczego, atesty jakościowe, wyniki badań laboratoryjnych oraz inne dokumenty świadczące o jego jakości handlowej,
• sprawdzić opakowania, oznakowania, prezentację artykułu rolno-spożywczego oraz warunków jego przechowywania i transportu,
• dokonać oględzin towaru,
• pobrać próbki i wykonać badania laboratoryjne,
• ustalić klasę jakości produktu.

IJHARS ma do dyspozycji osiem laboratoriów specjalistycznych.

- W przypadku, gdy towar nie spełnia wymagań w zakresie jakości handlowej określonych w przepisach o jakości handlowej lub deklarowanych, właściwy dla miejsca przeprowadzanej kontroli Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych wydaje decyzję o zakazie wprowadzania danej partii towaru do obrotu na teren Polski, a następnie przekazuje związaną z tym dokumentację do właściwego organu Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), który podejmuje decyzję odnośnie dalszego postępowania - wyjaśnia nam dr Białas.

Maria Glinka, dziennikarka WP Finanse i money.pl